’t Witte rindier

In de nacht fan ’t korsttydsfeest draaft ’n wit rindier met ’n sulveren klok tussen syn gewei deur de wereld hine. En overal der’t-y komt, beginne de beesten te praten…”

Soa begon myn pake alle jaren op ‘e nij op ‘e aven foor korsttyd. Dan wachtte hij even en keek met syn arige blauwe ogen de hele kring in ’e rôndte. En altyd waar d’r wel ’n kynd of ’n groat mîns, dat froeg: “’n Wit rindier? ’n Sulveren klok tussen syn gewei… Is ‘t ’n ferhaal?”

“Ni, ni,” saai myn pake dan, “’t is echt waar. Ik hew ’t sels sien! ‘’

‘’ Fertelle ! Fertelle !’’  riepen wy dan allegaar en elk jaar op ‘e nij fertelde myn pake ôns over die nacht in syn jongestiid dat-y ’t rindier sien had.

Omdat-y as jongetsy soa’n mooi hoog stimmetsy had mocht-y op ‘e aven foor korsttyd helendal alleen in de groate kerk singe. ’t Waar maar ’n klain dorpy en ‘e mînsen die’t na de kerk kommen waren kwammen allegaar fan heel feer fort. Bij ’t licht fan ‘e keersen satten se stil in hur banken en lústerden se allegaar na dat klaine jongetsy in syn matroazepakky. Syn hait en mim waren die keer niet metgaan; se mosten bij syn sussys blive die’t syk op bêd laaien. Hij ston in ’t gouden keerslicht en waar alle mînsen om him hine fergeten. ’t Leken as at-y fortsweefde op ’t roezen fan ’t groate orgel der’t-y bij singe most. Deur de kleurde rútsys hine sâg-y dat de bomen wit worden fan ’t izelen. Inenen docht-y an ’t rindier der’t-y de ouwe mînsen op ‘e plaats over praten horen had. “Fannacht draaft-y deur de wereld en ik sil him sien,” saai-y teugen himsels doe’t-y begon te singen.

Doe’t de kerk útgong kroop-y fort achter ’n boom en wachtte ant alle mînsen in hur boerewagentsys fortreden waren. D’r waren d’r genog die’t him metnimme wouwen, maar hij wist dat hij alleen die ene nacht de kâns krije sou om ’t witte rindier te sien. 

Soa gau at-y de lêste húzzen foorbij waar, begon-y al om him hine te kiken. De lucht hong och soa leeg en ’t waar koud. Hij huppelde om wêrm te blijven en draaide syn hoofd na links en na rechts. Syn skâdbenen en syn skâdhoofd huppelden en draaiden met. Hij lachte d’rom en waar blij dat-y nou niet op ’t lêste momint op een fan ‘e wagentsys klommen waar. Der waar de tweesprong al; nou kon-y kieze: de rechte dyk deur de graiden hine of ’t kronkelpadsy deur ’t bos. ’t Bleef foor him ’t selde; maar ’t rindier… Welk pâd sou ’t witte rindier kieze? Sou-y deur ’t bos gaan der’t-y gyneen teugenkwam of koas-y de graiden der’t-y hard deurhine drave kon? Hij ston d’r ’n heel hut over na te denken. Hij hymde nag ’n bitsy fan ’t huppelen en met trage stappys  koas-y doe dos ’t bospadsy maar. Syn skâd koierde inenen niet meer met him met en hij foelde him niet meer soa blij. En ok ’n bitsy alleen.

Doe’t-y bij de hoge bomen kwam, suchtte-y. ’t Eand lopen leken inenen feul langer as âns. Hij foelde hoe swaar at syn benen waren en hij draaide syn hoofd niet meer so flug na links en rechts om ’t rindier te soeken. Meskien sien ik ’t helendal niet, docht-y, miskien is ’t helendal niet waar wat de ouwe mînsen saaien.

Inenen ston-y stil. In ‘e strúkken had-y wat ritselen hoord. ’t Rindier? Hij draafde d’r hine soa hard at-y kon en kroop tussen de takken deur. Foor him út sprong wat fort, maar doe’t-y op ’n open plak kwam der’t ’t wat lichter waar, sâg-y dat ‘t ’n gewoane haas waar der’t-y achteran draafd waar. Hij draaide him om en wou ’t pâd weromsoeke. Maar fan welke kant waar-y ôf kommen? Fan der? Fan dêr…? Hij wist ’t niet meer. De izeltakken skuurden bij syn gesicht lâns en syn hannen tintelden fan ‘e kouwe doe’t-y op goed geluk de kronkeldyk begon te soeken. 

Hij liep ’n heel hut en twee keer kwam-y weer werom op ’t open plak, sonder dat-y feerder kommen waar. Bij de darde keer gâf-y ’t op en liet him op ’n omhakte boom sakke. Wat most-y doen? Hij sâg de werme kachel thús foor him en syn mim die’t fast al foor ’t rút na him út sat te kiken. Lâns syn iiskouwe wangen gleden dikke tranen. Wie sou him hier in ’t bos nou soeke? De mînsen met hur wagentsys waren nou fast allegaar al thús. Werom waar-y niet met hur reden? Werom had-y inenen ok an dat witte rindier dinke motten? ’t Waar de skuld fan ’t orgel! ’t Witte rindier beston helendal niet.

En doe, op ’t selde momint doe’t-y dat docht, foeld-y dat d’r een na him keek. Hij tilde syn hoofd op en keek om him hine. Recht teugenover him ston ’t rindier tussen de strúkken en ’t keek met groate ogen na dat klaine kirreltsy op syn boomstam; ’t waar soa wit as snee en tussen de takken fan syn gewei flonkerde wat.

Maar in ’t plak fan dat-y nou wiis waar dat-y ’t beest nou aindlik sâg of in ’t plak fan ’t witte rindier na de dyk te fragen, skrok-y soa, dat-y overeand floog en ’t op ’n draven sette. Dwars deur strúkken en takken hin, sonder op of om te kiken, draafd-y maar ’n eand fort en inenen – ’t leken ’n wonder – ston-y an ‘e rând fan ’t bos. Heel stil en wit laai de haide foor him; ’t waar lichter boven him en ok syn aigen skâd waar weer werom. En der, flakbij, waar de skaapskooi. In ’n paar stappen waar-y d’r en skoof de grindel fan de deur. De skapen keken him dom an, maar dat kon him niks skele. Hij doude se an ‘e kant en liet him soa maar op ‘e grônd fâle tussen de werme wollen fachten. ’t Rindier sâg-y niet meer; bútten waar alles heel stil. Niks, niks hoord-y, al spitst-y syn oren nag soa skerp. 

En doe inenen, flakbij him, saai ’n stim: “Wat doet hij hier? Werom maakt-y ôns wakker?”

’t Waar ’n skaap en soadra se dat said had, antwoordde ’n stim an ‘e andere kant fan ‘e stâl: “Begrypstou dat nou? Werom gaat-y niet na syn aigen huus?”

“Ik kin him wel,” mekkerde ’n oud skaap, “in ‘e seumer speult-y met syn sussys faak op ‘e haide.” ’t Jongetsy keek fan ’t ene skaap na ’t andere. “Laat my hier asjeblyft blive,” saai-y, “’t is hier soa heerlik werm en ik bin soa moe.”

“Goed….goed,” knikten de skapen en se gâven hur weer del. Hij foelde dat syn ogen swaar worden, maar inenen deed-y se wiid open. Bútten op ‘e haide hoord-y ’n bel loien. Dat most ’t witte rindier weze! Hij gong overeand sitten en froeg an ‘e skapen at se ’t ok hoorden. Maar se gâven gyn antwoord en keken him sluug en dom an. De bel loide maar deur en kwam hyltyd dichterbij. O…en nou waren d’r ok stimmen!

Maar…dat waar de stim fan syn hait! En hij riep syn naam! Tussen de wollen rûgen fan de skapen deur draafde-y na búttenen. Midden op ‘e haide ston syn hait, met in de ene hând ’n lanteern en in ‘e ândere ’n bel die’t-y hyn en weer swaaide.

“Hait! Hait!” skrúwde ‘t jongetsy en nog flugger as de haas der’t-y achteran sitten had draafde-y na him toe. “Hait, ik hew ’t witte rindier sien!”

Syn hait tilde him op en lachte: “’t Witte rindier? Dat sil wel ’n ree weest hewwe die’t deur de kouwe niet meer soa skrútten waar.” “Maar hij waar soa wit as snee, hait!” Syn hait wees om him hine: “Wit saistou? Kyk maar ‘s goed: alles is wit. Dou en ik, de bomen, de strúkken en ’t dak fan de skaapskooi. Siest wel? Alles is wit fan ‘e izel!” “Maar de skapen, hait! De skapen hewwe over mij praat!” Syn hait skudde met syn hoofd: “Ik dink dat de skapen alleen maar praat hewwe in dyn dromen.”

“Ni hait, waar niet, ’t waar allegaar presys soa’t de ouwe mînsen fertelle.”

En wat ânderen d’r ok fan saaien, at se him útlachten of hur hoofd skudden, myn pake bleef d’r in loven dat-y ’t witte rindier sien had en de beesten praten hoord had. Hij looft ’t nag en elk jaar opnij fertelt-y ’t ferhaal an elkeneen die’t ’t maar hore wil: “In de nacht fan korsttyd draaft d’r ’n wit rindier met ’n sulveren bel tussen syn gewei deur de wereld. En overal der’t-y komt, beginne de beesten te praten. Dat is waar. Dat hew ik sels sien.”

Mies Bouhuys

Ofkomstig út ’t boek: “Landschap vol verhalen”. In ’t Bildts overset en bewerkt deur F. de Jong-Krap
Anboaden deur de Werkgroep Talen fan de Kulturele Raad ’t Bildt 
met metwerking fan de Stichting Ons Bildt, novimber 2004